Często się zdarza, ze praca w godzinach nadliczbowych znacznie utrudnia życie pracownika, który na przykład musi odebrać dzieci z przedszkola. Czy jest możliwe odmówienie pracodawcy pracy w godzinach nadliczbowych z uwagi na zobowiązania poza pracą? Czy pracodawca powinien wcześniej informować pracownika o planowanych nadgodzinach?
Podkreślić należy jednak, iż nie jest możliwe określenie terminu w jakim najwcześniej można ogłosić pracownikom pracę w nadgodzinach. Z całą pewnością niniejsze ogłoszenie nie może być zbieżne z ustalaniem rozkładu czasu pracy dla danego pracownika, gdyż w takim wypadku bezwzględnie świadczy o niewłaściwej organizacji pracy przez pracodawcę i naraża go na karę grzywny w wysokości od 1 000 zł do 30 000 zł zgodnie z art. 281 pkt. 5) w związki z naruszeniem przepisów o czasie pracy.
Przeważająca część doktryna prawa pracy oraz orzecznictwa stoi na stanowisku, iż pracownik nie ma prawa odmówić poleceniu pracodawcy pracy w godzinach nadliczbowych. Niniejsze stanowisko wynika z dyspozycja art. 100 § 1 k.p. „Pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę.” zgodnie z którym pracownik ma obowiązek wykonywać polecenia pracodawcy podarunkiem, iż nie są sprzeczne z prawem.
Ponieważ praca w nadgodzinach jest dopuszczalna między innymi w związku ze szczególnymi potrzebami pracodawcy należy przyjąć, iż polecenie pracy w nadgodzinach wiąże pracownika. Zaznaczyć jednak należy, iż niedopuszczalne jest zatrudnianie w godzinach nadliczbowych pewnych grup pracowników np. kobiet w ciąży lub pracowników niepełnosprawnych w związku z czym pracownicy należący do niniejszych grup mogą odmówić pracy w godzinach nadliczbowych mimo, iż pracodawca wyda im stosowne polecenie.
Autor: Krzysztof Sosnowski, aplikant radcowski w Kancelarii Prawa Pracy "Wojewódka i Wspólnicy" Sp. k.
Stan prawny: 6 lutego 2017 roku
Podstawa prawna: Podstawa prawna: Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 roku Kodeks pracy (Dz.U. Nr 24, poz. 141)